Een kabinet met VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie. In economisch opzicht kan je het in Nederland niet veel ‘rechtser’ krijgen.
Dat wil zeggen: partijen die ondernemers ruim baan willen geven, waken voor een overheid met een gat in de hand en vinden dat de staat niet alles moet willen regelen.
De realiteit is echter anders. Althans, als je kijkt naar het beslag dat de overheid legt op de nationale economie via belastingheffing en premies. Eind november publiceerde de denktank van westerse landen Oeso zijn jaarlijkse belastingrapport, met gegevens over 2016.
Onderstaande grafiek geeft de top 10 weer van landen met de hoogste ‘collectieve lastendruk’, dat wil zeggen belastingen en sociale premies als percentage van het nationaal inkomen. De grafiek is samengesteld door databureau Statista voor Business Insider Nederland.
Nederland is hier terug te vinden op de negende plaats: belastingen en sociale premies eten 38,8 procent van het nationaal inkomen op.
Dit lijkt op het eerste gezicht niet heel extreem. De Scandinavische landen, maar ook België, Italië en Frankrijk zitten immers boven Nederland.
Collectieve lastendruk stijgt in Nederland
Kijk je op de wat langere termijn, dan is de ontwikkeling van Nederland wel degelijk opmerkelijk. In onderstaande grafiek is de ontwikkeling van de collectieve lastendruk in Nederland afgezet tegen het gemiddelde van de 35 Oeso-landen.
Te zien is dat de collectieve lastendruk sinds de crisis van 2009 oploopt, en dat ook in de economische hersteljaren sinds 2014 is blijven doen. Het jaar 2016 toont een opvallend grote stijging, vergeleken met het Oeso-gemiddelde.
(klik voor uitvergroting; bron: Oeso)
Gaat het kabinet-Rutte III daar iets aan doen? Het korte antwoord: nee.
Onderstaand tabel geeft een overzicht van de doorrekening van het regeerakkoord van door het Centraal Planbureau van eind oktober. Te zien is dat er de komende jaren bijna niets verandert: de collectieve lasten blijven hangen rond de 39 procent van het bruto binnenlands product.
(klik voor uitvergroting)
Kortom, ook in een kabinet met een relatief rechtse signatuur is allesbehalve sprake van een kleinere overheid in Nederland.
Het CPB meldt in zijn analyse ook hoe dit komt: weliswaar verlaagt Rutte III de loon- en inkomstenbelasting, maar daar staan forse stijgingen van premies voor ziektekosten en werknemersverzekeringen tegenover; en ook belastingen op productie, zoals de energiebelasting, gaan omhoog.
